The Hope Project (afgerond 2022)

Hoop is een krachtige en motiverende emotie. Mensen met hoop investeren eerder in de toekomst, willen samenwerken en zijn bereid om te veranderen. Daarentegen zien optimisten weinig noodzaak voor verandering en hebben pessimisten geen vertrouwen in mogelijke verbeteringen. Hoop kan dus een krachtig instrument zijn voor maatschappelijk verandering. Daarom wil de Goldschmeding Foundation deze emotie beter begrijpen.

The Hope Project vergroot op basis van wetenschappelijk onderzoek de kennis over de bouwstenen en de motiverende kracht van hoop. Daarnaast maakt het project hoop meetbaar door middel van een nieuw instrument: de Hoopbarometer. Beleidsmakers en bestuurders kunnen met de meetresultaten richting geven aan veranderingsprocessen.

Onderzoek, de Hoopbarometer en interventies voor organisaties

In de eerdere fases van dit project is er gestart met conceptueel onderzoek naar het begrip hoop en is de Hoopbarometer ontwikkeld. Vervolgens is de Hoopbarometer verder verfijnd en als meetinstrument in verschillende gemeenten, maatschappelijke organisaties en bedrijven toegepast. In de huidige fase zullen er innovatieve hoop-interventies worden ontwikkeld, specifiek gericht op bedrijven en organisaties. Deze interventies kunnen ingezet worden in de sociale (groeps-)context van bedrijven en organisaties om inzicht te verkrijgen in hoe de motiverende kracht van hoop kan worden vergroot. Ook zal de Hoopbarometer in verschillende contexten worden uitgevoerd, zoals bij bedrijven en NGO’s. Verder zal het onderzoek nader worden verbonden aan specifieke thema’s die binnen het bedrijfsleven van belang zijn, zoals leiderschap, verandering, perspectief en de realisatie van de (bedrijfs-)missie.

Hoop ten tijde van de coronacrisis?

In 2020 zijn – in verband met de Covid-19 pandemie – specifieke vragen toegevoegd aan de Hoopbarometer en twee metingen uitgevoerd, in het voorjaar en in het najaar. Uit de laatste meting (november 2020) blijkt dat Nederlanders pessimistischer zijn geworden over de toekomst. Zo hebben we aanzienlijk negatievere verwachtingen over de gezondheidszorg, het onderwijs, veiligheid en het klimaat dan voor de coronacrisis. De mate van hoop heeft effect op het naleven van richtlijnen en de vaccinatiebereidheid van mensen. Hoopvolle mensen luisteren vaker naar het RIVM en het kabinet. Zij zijn ook eerder geneigd zich te laten vaccineren (67% versus 49%).

Mensen met hoop investeren eerder in de toekomst, willen samenwerken en zijn bereid om te veranderen. Hoopvolle mensen houden zich beter aan de regels en zijn ook vaker bereid zich in te zetten voor anderen, aangezien ze vaker geloven dat anderen dit ook voor hen doen. Op deze manier blijkt hoop een belangrijk maatschappelijk goed te zijn tijdens deze coronacrisis; we vinden hoop in elkaar, waardoor we ook eerder geneigd zijn ons meer voor elkaar in te zetten.

De coronacrisis zorgt er over de hele linie voor dat Nederlanders de toekomst minder rooskleurig inzien. Het vertrouwen van Nederlanders in maatschappelijke instituten daarentegen is groter dan voor de corona crisis. De nationale overheid, financiële instellingen, politieke partijen, politie en religieuze instellingen genieten allemaal meer vertrouwen van de burger. Ook zorgt de crisis ervoor dat mensen wel het gevoel hebben dat ze steeds vindingrijker worden in het najagen van doelen, vertrouwen in elkaar en de buurt en in het bieden van hoop aan andere

“De Covid-19 pandemie laat zien hoe belangrijk de drijfveer ‘hoop’ is, in mensen; de sombere vooruitzichten over de toekomst leiden ons ertoe creatiever te worden, alsook meer met anderen samen te werken. Het toegenomen vertrouwen in maatschappelijke instituties betekent dat overheden meer zeggenschap hebben. Het is aan te raden dat zij dit krediet duurzaam gebruiken, onder meer door te investeren in een inclusievere arbeidsmarkt en samenleving.”

– Steven van den Heuvel, leider van The Hope Project

Hoop en de bereidheid Covid-19 maatregelen te volgen

Covid-19 heeft sinds de meting van de hoop barometer die dit voorjaar werd gedaan meer impact op een grotere groep mensen. In het voorjaar ervoer 64% een negatieve impact, nu is dit opgelopen tot 71%. De overgrote meerderheid van de respondenten geeft aan dat zij doet wat ze kan om de verspreiding van Covid-19 tegen te gaan (89%). In hun gedrag laten mensen zich adviseren door het RIVM (78%) en het kabinet (70%). Naar familie, vrienden en de huisarts wordt minder geluisterd. Opvallend hierbij is dat hoopvollere mensen vaker bereid zijn zich aan de maatregelen te houden en vaker luisteren naar RIVM en kabinet. Ook de vaccinatiebereidheid onder hoopvollere mensen is aanzienlijk hoger dan onder minder hoopvolle mensen.

Werk en economie

Veel mensen zijn (een deel van) hun werk verloren of zijn onzeker over de toekomst. Tegelijkertijd is werk een belangrijke bron van stabiliteit en zingeving. Mensen zonder werk (werklozen en arbeidsongeschikten) scoren al jaren duidelijk lager op de hoopindex. Waar mensen in loondienst een 6.5 scoren en zelfstandigen een 6.4, scoren werklozen en arbeidsongeschikten gemiddeld slechts een 6.0. De toekomstverwachting van werklozen is zeer sterk gedaald sinds corona, veel harder dan die van werkenden.

“Mensen die hoopvoller in het leven staan zijn weerbaarder en vindingrijker. Hoop is een motor voor werk en economie en een belangrijke eigenschap om uit elke crisis te komen.”

– Aart de Geus, bestuursvoorzitter van de Goldschmeding Foundation

Toename van geluk, weerbaarheid, groei en innovatie

Het thema ‘hoop’ overstijgt de grenzen tussen wetenschappelijke disciplines, mens- en wereldbeelden, maar ook de starre grens tussen objectieve wetenschapsbeoefening en de normatieve, menselijke werkelijkheid. Door met wetenschappelijke nauwkeurigheid te onderzoeken wat de structuur, voorwaarden en effecten van hoop zijn, beoogt dit project ook bij te dragen aan een toename van geluk, weerbaarheid, groei en innovatie.

Foto’s: Indraneel Biswas en ILSE