Sectoren van de Toekomst

Een onderzoek naar de veranderende vraag naar arbeid, hoe overheidsbeleid hierop inspeelt en hoe dat zich verhoudt tot duurzame economische groei

Partner(s)

SEO Economisch Onderzoek
Instituut voor Publieke Economie

Looptijd September 2024 - heden

Maatschappelijke urgentie

In Nederland sluiten politieke ambities en beleid vaak niet goed op elkaar aan. Juist nu, met een krappe arbeidsmarkt, is dat extra risicovol. Onderuitputting of verkeerde keuzes liggen op de loer. Een onvolledig beeld belemmert bovendien de grote transities. Zonder realistische inzichten kunnen we geen scherpe keuzes maken over waar talent, kennis en kunde het best worden ingezet.

Ambitie project

Dit project vergroot het bewustzijn bij beleidsmakers en stakeholders over de noodzaak van integraal arbeidsmarktbeleid. Daarbij bieden we praktische handvatten om beleid duurzamer en toekomstgerichter te maken. Met data-onderzoek stellen we de vraag: wat zijn de sectoren van de toekomst? Dit helpt om gezamenlijke beelden te vormen en duidelijke keuzes te maken.

Impactdoelstelling

Het ontwikkelen van een gevalideerde en gedragen methode die beleidsmakers in staat stelt de samenhang tussen arbeidsmarktkrapte, duurzaamheid, digitalisering en demografie te zien en te benutten voor toekomstbestendig beleid.

Status

Het project heeft zijn eerste doel bereikt: een brede groep beleidsmakers is zich inmiddels bewust van het belang van een onderbouwde aanpak. Zij willen dat het onderzoek doorgaat en o.a. wordt ingezet als beleidschecker. In 2026 start een vervolgproject waarin de opgedane inzichten verder worden uitgewerkt.

In het kort

Beslissingen over beleid hebben invloed op ons land en op de arbeidsmarkt in zijn geheel. Momenteel wordt er echter niet vaak gezamenlijk of integraal naar beleidsbeslissingen gekeken. Hierdoor weten we niet zeker of beleidskeuzes bijdragen aan het Nederland dat we als samenleving willen, of dat het werk van nu in de toekomst nog relevant is. Dit project richt zich daarom op het creëren van lange termijn bewustwording bij beleidsmakers over de noodzaak van integraal beleid.

In Nederland zien we vaak dat overheidsbeleid slechts gericht is op bijvoorbeeld één sector, één beleidsdoel of één economische ontwikkeling, terwijl ontwikkelingen en transities op diverse gebieden vragen om een integrale aanpak. Door vergrijzing groeit bijvoorbeeld de vraag naar zorg, maar de eisen aan kosten, toegang en kwaliteit blijven hetzelfde. Klimaat- en grondstoffenbeleid zorgt ervoor dat sommige sectoren krimpen, terwijl industriepolitiek andere sectoren in stand houdt. Al dit soort beslissingen ten aanzien van beleid (die resulteren in beleidsaanpakken) hebben invloed op ons land en effect op arbeidsmarktbeleid. Toch zien we een gezamenlijke discussie weinig voorbijkomen. Om een integrale aanpak te verwezenlijken, is een solide macrobeeld nodig. Daarom willen we in dit projectonderzoek doen voor én met de doelgroep beleidsmakers, in drie stappen:

Hoe verandert de vraag naar arbeid als gevolg van verschillende transities? We kijken naar de recente ontwikkeling van de verschillende sectoren in de economie en bestaande toekomstbeelden, waarbij we de verschillende transities en hun impact op arbeid zoveel mogelijk samenbrengen. De resultaten brengen we samen om zo te komen tot een integraal beeld.
Welke verschillende beleidsterreinen en -instrumenten van de overheid beïnvloeden de arbeidsmarkt? Daarbij proberen we in kaart te brengen hoe groot die ten opzichte van elkaar zijn en welke invloed ze hebben, bijvoorbeeld op de sectorale samenstelling.
Hoe verhoudt dat beleid zich tot duurzame economische groei? Waar staat beleid in de weg, waar is het tegenstrijdig, wat ontbreekt er nog?

“De arbeidsmarkt verandert voortdurend: banen verdwijnen en banen ontstaan, beïnvloed door overheidsbeleid. Met ons overzicht kunnen we als maatschappij bewuster sturen op arbeidsmarktbewegingen die het maatschappelijk belang dienen.”

Daniël van Vuuren
Clusterhoofd Sociale Zekerheid SEO Economisch Onderzoek

Integraal beleid voor de lange termijn

Het project wilt beleidsmakers bewust maken van de langetermijn noodzaak voor een integrale aanpak. Hiervoor is eerst een goed overzicht nodig. Daarna kunnen logische stappen worden gezet richting toekomstbestendig werkgelegenheidsbeleid. Beleidsmakers moeten eerst weten dat er problemen zijn, en vervolgens waar die problemen zitten. Dit is essentieel voor het ontwikkelen van toekomstbestendig beleid op de lange termijn, richting 2030 en 2050.

Dit project biedt de inhoudelijke basis door het creëren van een macrobeeld. Door beleidsmakers op tijd te betrekken en hun vragen mee te nemen, zorgt het project ervoor dat die basis overtuigend is. Zo kunnen de conclusies beter aansluiten en meer impact maken. Naast kennis opbouwen is het tweede doel van dit project om beleidsmakers vanaf het begin erbij te betrekken, zodat de uiteindelijke bewustwording maximaal is.

"Onze economie verandert door vergrijzing, digitalisering en verduurzaming. Dus zal ook de arbeidsmarkt in de toekomst flink veranderen. In dit project onderzoeken we welke sectoren gaan groeien en krimpen. Daarbij onderzoeken we ook welke rol overheidsbeleid hierin speelt."

Vinzenz Ziesemer
Directeur Instituut voor Publieke Economie

Verder lezen

Website Instituut voor Publieke Economie

Website SEO Economisch Onderzoek