Ga naar de inhoud
Sectoren van de Toekomst

Sectoren van de Toekomst

Een onderzoek naar de veranderende vraag naar arbeid, hoe overheidsbeleid hierop inspeelt en hoe dat zich verhoudt tot duurzame economische groei

Partner(s)

SEO Economisch Onderzoek
Instituut voor Publieke Economie

Looptijd September 2024 - heden

Maatschappelijke context

In Nederland zien we een verkokering van beleid, waarbij beleid van verschillende ministeries los van elkaar wordt ontwikkeld en uitgevoerd, terwijl economische ontwikkelingen en transities op diverse gebieden vragen om een integrale aanpak.

Ambitie project

Het project beoogt bewustwording te creëren bij beleidsmakers over de noodzaak van een integraal en duurzaam arbeidsmarktbeleid gedurende de looptijd van het project.

Impactdoelstelling

Met een macrobeeld beleidsmakers inzicht geven in de sectoren die bepalend zijn voor de toekomst van Nederland, zodat beleid op een meer integrale manier kan worden ontwikkeld.

Status

Het project is in september 2024 gestart. De afronding van het project vindt plaats eind 2025.

In het kort

Beleid van de overheid heeft gevolgen voor de arbeidsmarkt, en dat is breder dan arbeidsmarktbeleid alleen. Dat terwijl de wereld van beleid en de wereld van werk niet overzichtelijk zijn. Door vergrijzing neemt bijvoorbeeld de vraag naar zorg toe en de eisen aan kosten, kwaliteit en toegang blijven hetzelfde. Dat is niet te verenigen zonder politieke keuzes te maken. Door beleid op grondstoffen en klimaat krimpen bijvoorbeeld zogenaamde grijze sectoren, tegelijkertijd worden door industriepolitiek andere sectoren in stand gehouden.

Al dit soort beslissingen ten aanzien van beleid (die resulteren in beleidsaanpakken) hebben invloed op ons land en hebben neveneffecten op arbeidsmarktbeleid. Toch zien we die integrale discussie weinig voorbijkomen. Daardoor kunnen we onvoldoende vaststellen of erop vertrouwen dat beleidsbeslissingen bijdragen aan het Nederland dat we willen als samenleving. Daarnaast kunnen we onvoldoende vaststellen of het werk dat nu wordt uitgevoerd ook in de toekomst relevant en houdbaar blijft. In Nederland zien we vaak dat overheidsbeleid slechts gericht is op bijvoorbeeld één sector, één beleidsdoel of één economische ontwikkeling, terwijl ontwikkelingen en transities op diverse gebieden vragen om een integrale aanpak. Om dat te verwezenlijken is een solide macrobeeld nodig. Daarom willen we in dit projectonderzoek doen voor én met de doelgroep beleidsmakers, in drie stappen:

  1. Hoe verandert de vraag naar arbeid als gevolg van verschillende transities? Dat brengen we in kaart door te kijken naar de recente ontwikkeling van de verschillende sectoren in de economie. Ook maken we een overzicht van bestaande toekomstbeelden, waarbij we de verschillende transities en hun impact op arbeid zoveel mogelijk samenbrengen. De resultaten uit deze werkstromen confronteren we met elkaar om zo te komen tot een integraal beeld.

  2. Welke verschillende beleidsterreinen en -instrumenten van de overheid beïnvloeden de arbeidsmarkt? Daarbij proberen we in kaart te brengen hoe groot die ten opzichte van elkaar zijn en welke invloed ze hebben, bijvoorbeeld op de sectorale samenstelling.

  3. Hoe verhoudt dat beleid zich tot duurzame economische groei? Waar staat beleid in de weg, waar is het tegenstrijdig, wat ontbreekt er nog?

“De arbeidsmarkt verandert voortdurend: banen verdwijnen en banen ontstaan, beïnvloed door overheidsbeleid. Met ons overzicht kunnen we als maatschappij bewuster sturen op arbeidsmarktbewegingen die het maatschappelijk belang dienen, bijvoorbeeld in het onderwijs en duurzame sectoren.”
Daniel van Vuuren
Clusterhoofd Sociale Zekerheid SEO Economisch Onderzoek

Integraal beleid voor de lange termijn

Het project beoogt bij beleidsmakers bewustwording ten aanzien van de lange termijn te creëren over de noodzaak van integraal beleid. Hiervoor is eerst overzicht noodzakelijk. Vervolgens ontstaan logische handelingsperspectieven voor duurzaam werkgelegenheidsbeleid. Beleidsmakers moeten meer op de hoogte zijn van dát de schoen wringt, en vervolgens waar de schoen wringt. Dit is bewustwording die voorafgaat aan het ontwikkelen en implementeren van toekomstbestendig beleid op de lange termijn, richting 2030 en 2050.

Dit project levert met een macrobeeld daarvoor de inhoudelijke basis. Daarbij zorgt het ervoor dat die basis door de doelgroep ook overtuigend wordt geacht, door op tijd de vragen op te halen die bij de beleidsmakers leven. En het stemt de boodschap af op de doelgroep, zodat de conclusies resoneren. Dat is het tweede doel van dit project naast kennisvergaring; het vroeg betrekken van de doelgroep beleidsmakers. Beleidsmakers worden in de onderzoeksfase betrokken om de uiteindelijke impact op bewustwording te maximeren.

"Onze economie verandert door vergrijzing, digitalisering en vergroening. Dus zal ook de arbeidsmarkt in de toekomst flink veranderen. In dit project onderzoeken we welke sectoren gaan groeien en krimpen. Daarbij onderzoeken we ook welke rol overheidsbeleid hierin speelt."
Vinzenz Ziesemer
Directeur Instituut voor Publieke Economie