Hoe zorgen we ervoor dat iedereen mee kan doen op de arbeidsmarkt? Hoe bereiken we jongeren die buiten beeld dreigen te raken? En wat kunnen we doen zodat nieuwkomers die een BIG-registratie nodig hebben om hun vak te kunnen beoefenen, snel aan de slag kunnen? En welke rol kan technologie spelen bij het toegankelijk maken van de arbeidsmarkt? Vragen genoeg, en gelukkig was er ook minstens zoveel expertise aanwezig tijdens Werkversnellers #1 over de inclusieve arbeidsmarkt.
Op 9 november 2023 bracht de Goldschmeding Foundation meer dan 70 professionals uit diverse vakgebieden samen om met elkaar aan de slag te gaan. Hun gezamenlijke doel was het formuleren van concrete acties voor drie specifieke casussen, met de overkoepelende ambitie om de arbeidsmarkt zo inclusief mogelijk te maken. Voor elke casus deelden de deelnemers belangrijke inzichten, wisselden ze ervaringen uit en legden ze de puzzelstukken bij elkaar om kansrijke oplossingen te vinden. De formulering van concrete acties begon met het uitgangspunt van gedeelde grote dromen, variërend van snelle successen tot lange termijn initiatieven.
Dit Recept voor de Toekomst is het tastbare resultaat van het verrichte werk. De belangrijkste ingrediënten zijn samengebracht, met als doel elkaar verantwoordelijk te houden en de vooruitgang te versnellen op weg naar een arbeidsmarkt die inclusiever dan nu is.
‘Hier gaat het over kansen pakken, kansen grijpen om zo effectief mogelijk samen te werken.’Bert Beun
Bestuursvoorzitter Goldschmeding Foundation
Lessen uit de praktijk van de Goldschmeding Foundation
Projectmanager Inclusieve Arbeidsmarkt van de Goldschmeding Foundation, Michelle van Toor, verdiepte zich in de nobele kunst van het samenwerken en kwam tot vijf handzame tips. Want samenwerken is vaak makkelijker gezegd dan gedaan: ‘Een succesvolle samenwerking is het managen van onzekerheden, als een jongleur,’ aldus Van Toor.
Vijf tips voor samenwerkingen
Definieer het gezamenlijke vertrekpunt
Creëer zicht op individuele en gezamenlijke belangen
Bepaal de strategie voor maatschappelijk draagvlak
Beoordeel de slagkracht van het team
Verwelkom het afwijkende perspectief
‘Één ding van werk dat nooit zal veranderen, is dat het positief beïnvloedt, hoe iemand naar zichzelf kijkt en communiceert met anderen’Atta de Tolk, uit zijn 'brief aan de toekomst'
Spoken Word Artist
Casus 1: de toepassing van technologie om werk toegankelijker te maken
Er zijn al diverse goede voorbeelden en een groeiend aantal koploperbedrijven die technologie gebruiken om werk toegankelijk te maken. Toch blijft een grootschalige toepassing vooralsnog uit.
Wat is er voor nodig om meer mensen te laten werken door de inzet van inclusieve technologie?
In de ideale situatie:
In de ideale situatie spreken we niet meer over een ‘inclusieve’ arbeidsmarkt, maar gewoon over een arbeidsmarkt waarin iedereen mee kan doen. De focus moet liggen op de rol die iemand kan vervullen op basis van diens vaardigheden en talenten, in plaats van ons te richten op tekortkomingen. Technologie kan daarbij helpen, maar het begint bij de mens. Welke behoefte aan ondersteuning heeft iemand? Dan pas bekijken we welke technologie past om in die behoefte te voorzien.
Om dit voor elkaar te krijgen, is extra aandacht nodig op de volgende gebieden:
Cultuuromslag
Met een bewustwordingscampagne kunnen we werkgevers inspireren en hen goede voorbeelden laten ervaren. Het moet duidelijk zijn wat bijvoorbeeld de propositie leer/werkbedrijven is: dit is wat we kunnen maken voor de markt en dit is de kwaliteit die we leveren met deze mensen.
Nieuwe woorden
Voor we het hebben over inclusieve technologie, moeten we werkgevers informeren over inclusiviteit als begrip. Veel werkgevers lopen wat dat betreft nog achter. Als je vervolgens begint over technologie die inclusiviteit ondersteunt, landt al die informatie in een mooi bedje.
1 loket: KITI
We ambiëren KITI: een innige samenwerking tussen de bestaande samenwerkingsverbanden KIT en CTI , die leidt tot één gedeeld programma. Daarin verzamelen we al wat we weten over technologie, pilots, financiering enzovoort. Zo wordt het een one-stop-shop: één loket waar iedereen terecht kan met vragen en wensen over het gebruik van nieuwe technologie op de werkvloer.
Klaar voor de start
We moeten ons richten op werkgevers die bereid zijn om mee te denken en die intrinsiek gemotiveerd zijn. We kunnen per regio of provincie sessies organiseren, en daar een competitie-element aan toevoegen: welke regio zorgt voor de eerste drie werkgevers die aan de slag gaan met inclusieve technologie?
‘Het zijn uitdagingen, maar door samen te werken, kunnen we ze aanpakken.’Peter Brouwer
Programmamanager Inclusieve Arbeidsmarkt, Goldschmeding Foundation
Casus 2: Onzichtbare werkloze Jongeren
Zo’n 180.000 jongeren staan momenteel aan de zijlijn van de arbeidsmarkt. Het identificeren en ondersteunen van jongeren die buiten het traditionele systeem vallen, is van vitaal belang voor het verminderen van jeugdwerkloosheid en het benutten van hun potentieel. Maar waar te beginnen?
In de ideale situatie:
In de ideale situatie heeft iedereen inkomenszekerheid dankzij een baan of bezigheid die past bij hun talenten en ambities. Jongeren kennen zichzelf, hebben zelfvertrouwen en zien daarmee perspectief. Competenties zijn niet alleen zichtbaar door behaalde diploma’s en instanties en werkgevers durven te kiezen voor potentieel.
Om dit voor elkaar te krijgen, is extra aandacht nodig op de volgende gebieden:
Systeem
Het moet voor jongeren laagdrempelig en eenvoudig zijn om hulp te krijgen. Bijvoorbeeld via goede sociale wijkteams, maar ook al eerder via school. Om de jongeren te bereiken, is het nodig dat we hun taal spreken, bijvoorbeeld met projecten voor en door jongeren. Het perspectief en de doelen van de jongeren zelf staan voorop. Dat vraagt om een flexibel en lerend systeem waarin ook de organisaties onderling samenwerken.Scholing
We moeten met een integrale blik kijken naar wat leerlingen nodig hebben. Op school mogen levenslessen, zoals omgaan met financiën, op het programma staan. Cijferlijsten moeten niet leidend zijn, liever kijken we met een bredere blik naar de competenties van leerlingen. Een veilige schooltijd geeft vertrouwen voor de toekomst en leert jongeren ook hulp te vragen wanneer dat nodig is.Persoonlijke ontwikkeling
Als jongeren worden uitgenodigd zichzelf serieus te nemen en echt te leren kennen, gaan ze met meer zelfvertrouwen en zelfbewustzijn de wereld in.Gemeenschap
Het is voor jongeren cruciaal om deel uit te maken van een gemeenschap en een sterk netwerk te hebben. Het is daarom belangrijk communities te creëren die in de leefwereld van de jongeren komen. Daar waar digitale relaties de enige sterke verbindingen zijn, is het goed om te kijken of die ontmoetingen ook fysiek plaats kunnen vinden.Het is maar een papiertje
We moeten verder kijken dan een diploma; het mogelijk maken dat jongeren vanuit een werkcontext hun eigen vaardigheden leren kennen.
‘Wat ze gaan zeggen als we ze vinden is: dat dat niet uitmaakt, Want zelfs een diploma is geen garantie dat je later buit maakt.'Atta de Tolk, uit zijn 'brief aan de toekomst'
Spoken Word Artist
Casus 3: Nieuwkomers & BIG-registratie
Het afgelopen jaar is zowel vanuit de politieke als praktische hoek duidelijk gemaakt dat er urgentie én ambitie is om de obstakels voor nieuwkomers in de BIG-procedure aan te pakken. Verschillende instanties buigen zich hierover, waarbij sociaal ondernemers trainingstrajecten ontwikkelen, verenigingen begeleiding bieden en werkgevers praktijkplekken aanbieden. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat al deze initiatieven, ervaringen en kennis in 2025 naadloos geïntegreerd zijn?
In de ideale situatie:
In de ideale situatie doorlopen nieuwkomers een vloeiend proces tussen de verschillende fases van de BIG-registratie. Dit maken we mogelijk doordat de betrokken partijen bij de registratie en ondersteuning elkaar versterken. Hierdoor kunnen nieuwkomers bijvoorbeeld direct Nederlandse lessen volgen en zo spoedig mogelijk in de praktijk aan de slag en worden zorgprofessionals via campagnes bereikt en gestimuleerd om hun oude vak weer op te pakken, zonder dat financiering of gebrekkige informatievoorziening hen belemmeren om dit traject te doorlopen.
Om dit voor elkaar te krijgen, is er extra aandacht nodig op de volgende gebieden:
Afstemming aanbieders
Het begint met beter begrip voor elkaar. Om effectief samen te werken, is het essentieel dat alle betrokken partijen duidelijk zijn over elkaars activiteiten en sterke punten. Dit vereist beter inzicht in elkaars bezigheden en bijdragen aan de procedure. We streven 'rol-hygiëne' na, want door betere afstemming kunnen we overlap voorkomen. Zo kunnen we een meer stevige basis creëren.Één centraal loket
We streven naar een centraal, onafhankelijk loket voor buitenlandse zorgprofessionals, dat fungeert als toegankelijk knooppunt. Dit loket heeft overzicht over het gehele ecosysteem rond de BIG-registratie en verbindt ondersteunende instanties, werkgevers en nieuwkomers om processen te stroomlijnen.
Het is dé plek voor voorlichting aan zowel nieuwkomers als werkgevers. Het ideale loket is meertalig en zowel online als fysiek aanwezig op relevante locaties voor nieuwkomers en biedt stapsgewijze informatie om nieuwkomers voortdurend inzicht te geven in hoe ze in Nederland in de zorg aan de slag kunnen gaan.
Ondersteuning door ervaringsdeskundigen
We willen kennisoverdracht tussen gelijken stimuleren, bijvoorbeeld door nieuwkomers te koppelen aan buddies of mentoren die als nieuwkomer de procedure zelf al hebben doorlopen. Tijdens elk stadium van de aanvraagprocedure zou een nieuwkomer een buddy moeten hebben, zodat er een ondersteunend netwerk ontstaat dat passend is bij de fase waarin iemand zich bevindt. Belangrijk is dat er continue ondersteuning is, van het begin tot en met de afronding, inclusief de voorbereiding op toetsen en de toetreding op de arbeidsmarkt.
Afhaken voorkomen
De hindernissen die nieuwkomers tijdens de procedures ervaren, kunnen leiden tot afhaken en onzichtbaarheid. We weten niet hoeveel potentiële buitenlandse zorgprofessionals er in Nederland rondlopen. Dit arbeidspotentieel willen we in kaart brengen om inzicht te krijgen welke bijdrage buitenlandse zorgprofessionals die al in Nederland wonen, zouden kunnen leveren om de tekorten in de zorg te verkleinen.
Taal
Het erkennen van het spanningsveld tussen taalbeheersing en ervaringsopbouw is cruciaal, aangezien taalbeheersing juist verbetert door ervaring. Concrete acties omvatten voorlichting in de moedertaal én directe toegang tot werk, zoals meelopen binnen het COA, in de eigen moedertaal. Daarnaast is financiële ondersteuning tijdens aanvullende stages cruciaal om afhaken door financiële belemmeringen te voorkomen.
‘Misschien heet het daarom wel een loopbaan: als je stappen zet tot verbetering, komt er een hoop aan.’Atta de Tolk, uit zijn 'brief aan de toekomst'
Spoken Word Artist
En nu, doorpakken!
Deze bijeenkomst was een belangrijk knooppunt om perspectieven te verbinden en gezamenlijke ambities uit te spreken. Vervolggesprekken zijn onvermijdelijk; laten we het momentum behouden en actief acties oppakken. We moeten elkaar blijven vinden, om samen verder te werken aan de inclusieve arbeidsmarkt waarin iedereen die wil én de mogelijkheid heeft, ook daadwerkelijk aan het werk kan. De Goldschmeding Foundation is graag de accelerator in deze processen en zal in de toekomst ook met kennis, netwerk en (waar nodig) financiële ondersteuning blijven bijdragen aan het mogelijk maken van de benodigde stappen om de arbeidsmarkt inclusiever te maken.
Met dank aan de samenwerking
Deze oogst is tot stand gekomen dankzij de samenwerking, de gesprekken van de aanwezigen en mag dan ook worden gezien als een gedeeld succes, een eerste stap naar samen meer weten en mogelijk maken.
Disclaimer
Deze tekst bevat een beknopt overzicht van de oogst van de werkbijeenkomst 'Werkversnellers #1: Inclusieve Arbeidsmarkt', op 9 november 2023, georganiseerd door de Goldschmeding Foundation, samen met partners TNO, Buzinezzclub Foundation en OpenEmbassy. De tekst bestaat uit een verzameling perspectieven, inzichten, suggesties en ambities en pretendeert geenszins volledig te zijn. Alternatieve perspectieven zijn niet uitgesloten en iedereen is van harte uitgenodigd om aan de slag te gaan met de geformuleerde suggesties.
Het programma en deze tekst werden ontwikkeld door creative consultancy Cornelis Serveert.
Documentdatum: 20 november 2023