Leerrecht kan ongelijkheid op de arbeidsmarkt verkleinen

Om iedereen wendbaar te maken, is permanente scholing nodig. Dat scholen begint bij werkgevers en werknemers. Maar hoe doe je dat, wetende dat niet iedere baan blijft bestaan en niet iedereen een cao heeft met afspraken om een opleiding te volgen voor werk in een andere sector. Hier heeft ook de overheid een verantwoordelijkheid.

Eerder deze maand werd aangekondigd dat de STAP-regeling (Stimulering Arbeidsmarkt Positie) wordt aangescherpt. Het huidige kabinet heeft ‘leven lang ontwikkelen’ hoog op de agenda staan, maar de aanpak is te voorzichtig. De STAP-regeling biedt slechts een individueel budget van 1000 euro. Met een jaarlijks budget van circa 200 miljoen maken 200.000 volwassenen hiervan gebruik.

Deze regeling bereikt slechts 2 procent van de beroepsbevolking

Ongeveer de helft van hen heeft maximaal een mbo-4 opleiding gevolgd. Deze groep wordt met de STAP-regeling beter bereikt dan voorheen via belastingaftrek voor scholing. Kortom, deze regeling is een goede aanzet, maar bereikt slechts 2 procent van de beroepsbevolking. En het individueel budget is klein. Het nodigt niet uit tot significante maatregelen voor de toekomst van het werkzame leven.

Om verschil te maken is een systeem van leerrechten nodig, zoals al door de Commissie Regulering van Werk en het Platform Toekomst van Arbeid is bepleit. Persoonlijk leerrecht betekent dat iedere burger bij geboorte recht heeft op (maximaal) een universitaire studie. Afhankelijk van de kosten van de genoten opleiding blijft na het behalen van tenminste een startkwalificatie (mbo-diploma) een persoonlijk budget over van 0 tot 25.000 euro. Dit bedrag kan gedurende het hele werkzame leven voor scholing worden opgenomen. Zo verkleint het leerrecht de ongelijkheid bij de start op de arbeidsmarkt maar ook tijdens de carrière.

Met dit systeem kunnen mensen zich blijven ontwikkelen waarbij de hele samenleving baat heeft. De kosten voor de overheid komen uit op 900 miljoen euro per jaar. Maar per saldo is het resultaat voor de staatskas positief want belastinginkomsten stijgen door hogere arbeidsproductiviteit en minder uitval. Deze leerrechten leveren werkgevers, werknemers en de overheid miljoenen sociale en economische winst op, precies zoals dat met een maatschappelijke investering moet zijn.

Aart Jan de Geus is bestuursvoorzitter van de Goldschmeding Foundation en voormalig minister sociale zaken en werkgelegenheid

Bas ter Weel is algemeen directeur SEO Economisch Onderzoek en kroonlid van de SER