In het programma Inclusieve Arbeidsmarkt maken we onder andere projecten mogelijk van partners die mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt helpen bij het vinden en behouden van werk. De afgelopen jaren heeft de foundation uit verschillende onderzoeken veel inzichten opgedaan over werkzame elementen uit alle Inclusieve Arbeidsmarkt-projecten. In dit artikel worden al deze inzichten gebundeld. Dit biedt een goede basis om ook in de toekomst op gefundeerde wijze samen verder te werken aan systemische verandering op weg naar een inclusieve arbeidsmarkt. Onderaan de pagina staat een visuele samenvatting van deze verzamelde inzichten.
“De projecten die wij steunen bieden oplossingen voor specifieke doelgroepen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Deze projecten en bijbehorende resultaten zijn niet alleen een doel op zich, maar vooral ook een middel om de juiste weg naar die inclusieve arbeidsmarkt te vinden."Peter Brouwer
Programmamanager Goldschmeding Foundation
Werkzame elementen vanuit het programma Inclusieve Arbeidsmarkt
De opgedane kennis wordt op twee niveau's besproken: de werknemers- en de werkgeverskant. Daarbij hebben we gefocust op de volgende doelgroepen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt:
Nieuwkomers, waartoe zowel asielzoekers als statushouders behoren
Mensen met een (psychische) beperking
Jongeren (15-27 jaar)
Vijftigplussers
Bij het samenbrengen van alle inzichten bleek dat veel geleerde uitgangspunten over de projecten en doelgroepen heen, gelden voor alle doelgroepen. Een waardevol inzicht waarbij lering uit een project voor jongeren, lering kan zijn bij een project voor bijvoorbeeld nieuwkomers. Daarom biedt dit artikel een overzicht van inzichten over alle profijtdoelgroepen heen en wordt onderaan in de visuele samenvatting ingegaan op doelgroepspecifieke inzichten.
Wat werkt aan de werknemerskant
Intensieve persoonlijke begeleiding:
Vanuit de verschillende initiatieven komt steeds naar voren dat intensieve persoonlijke begeleiding voor deelnemers van groot belang is. Het draagt positief bij aan de betrokkenheid, motivatie en zelfvertrouwen van de deelnemers, en daarmee ook aan een succesvolle afronding van het traject.Vermeerdering van kennis en vaardigheden:
Juist voor mensen die niet als vanzelfsprekend meedoen op de arbeidsmarkt is het versterken van kennis en vaardigheden van belang. Het kan gaan om allerlei soorten kennis en vaardigheden: vakspecifieke kennis en kunde maken het makkelijker om een specifieke baan krijgen. Arbeidsmarktvaardigheden voor sollicitaties en bijvoorbeeld soft skills om de baan ook te kunnen behouden.Houdt rekening met kenmerken van de deelnemers:
Het is belangrijk dat in kaart wordt gebracht welke competenties de (potentiële) deelnemers of werknemers al hebben en wat nog gerichte aandacht nodig heeft. Hierbij kan je denken aan taalniveau, leeftijd en soort arbeidsbeperking.Positieve groepsvorming onder deelnemers:
Groepsvorming draagt bij aan de betrokkenheid van de deelnemer. Deelnemers voelen zich onderling verbonden en aan het traject. Ze kunnen uitdagingen, ervaringen en praktische zaken met elkaar delen. De mate waarin dit kan plaatsvinden hangt in zekere zin af van de samenstelling van de groep, het is dus belangrijk hier aandacht voor te hebben.Inzet van ervaringsdeskundigen:
Ervaringsdeskundigen staan dicht bij de belevingswereld van de deelnemers, bijvoorbeeld doordat ze eerder zelf hebben deelgenomen aan het initiatief, relevante werk- of levenservaringen hebben, en/of een vergelijkbare (culturele) achtergrond hebben als de deelnemers. Inzet van ervaringsdeskundigen kan bijvoorbeeld in de vorm van rolmodellen of begeleiding. Het creëert onderlinge verbinding en vergroot daarmee de kans op succesvolle afronding van het traject.Deelnemers ondersteunen op andere leefgebieden:
Problemen op of stress over andere leefgebieden (bv. financiën, huisvesting, gezondheid) kunnen een belemmering zijn om het programma succesvol te volgen, af te ronden en om duurzaam aan het werk te gaan. Diverse initiatieven hanteren daarom een integrale aanpak waarbij deelnemers ook ondersteund worden op andere leefgebieden dan werk, voordat ze ergens aan het werk gaan of tijdens het werk. Door het wegnemen of verlagen van deze barrières wordt bijgedragen aan duurzame toeleiding naar werk.
Wat werkt aan de werkgeverskant
Ontwikkel D&I beleid:
Een overkoepelend Diversiteit & Inclusie-beleid helpt om een diverse en inclusieve organisatie te creëren, zodat een grote diversiteit onder collega’s een vanzelfsprekendheid is. Zorg dat dit op alle niveaus in de organisatie verankerd is.Draagvlak ontwikkelen bij werkgevers:
Draagvlak voor het betrekken van potentiële werknemers die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt is een basisvoorwaarde voor inclusief werkgeverschap. Werkgevers die begrip hebben voor en een open houding hebben jegens mensen in een kwetsbare positie zijn beter in staat deze mensen op een duurzame manier te betrekken in de organisatie.Realistische verwachtingen werkgevers:
Het hebben van realistische verwachtingen van de werkgever omtrent het aannemen van mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt helpt bij een succesvolle match. Initiatieven kunnen potentiële en betrokken werkgevers informeren over de kansen en mogelijkheden, maar bespreken ook de behoefte aan enige flexibiliteit. Het helpt als werkgevers zich er bewust van zijn dat er, zeker in de pilotfase van de initiatieven, ook weleens iets mis kan gaan.Ontzorgen van de werkgevers:
Projecten kunnen werkgevers ontzorgen door hen te voorzien van benodigde kennis over het begeleiden van de vier specifieke doelgroepen, maar ook door het bieden van informatie over relevante regelgeving voor het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking of nieuwkomers. Werkgevers kunnen deze trajecten vaak als complex ervaren. Ook kunnen initiatieven werkgevers begeleiden of trainen zodat ze beter de voordelen inzien en beter weten hoe om te gaan met knelpunten en hoe ze deze voortaan zelf kunnen aanpakken.
"Het bundelen en delen van inzichten, zorgt er niet alleen voor dat wij als foundation niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden, maar helpt ook andere stakeholders in het maatschappelijk domein verder."Peter Brouwer
Programmamanager Goldschmeding Foundation
Matching werknemers en werkgevers
Het samenbrengen, oftewel matchen van de toekomstige werknemer en werkgevers is een belangrijk onderdeel uit de projecten die de Goldschmeding Foundation steunt. Ook hier zijn werkzame gemene delers te vinden:
Werf deelnemers via bestaande netwerken
Verklein uitval door gemotiveerde deelnemers te werven
Haak de werkgever bij de start van het initiatief aan
Laat werknemer en werkgever elkaar in vroeg stadium ontmoeten
Concrete afstemming over inrichting van de baan
Focus op tekortsectoren zoals zorg, bouw en ICT
Zorg bij deelnemers voor nazorg bijvoorbeeld in de vorm van een jobcoach
Samenwerken op beleidsniveau
Er is ontzettend veel kennis aanwezig bij betrokken partijen in het sociaal domein. Het samenbrengen van deze kennis en kunde is een belangrijke graadmeter voor succes. Verbindt niet alleen de werknemers en werkgevers, maar ook gemeentes, sociale en uitvoerende organisaties en onderwijsinstellingen. Vindt elkaar lokaal en werk waar mogelijk samen op landelijk niveau.