Een reflectie op de kabinetsplannen door partner Open Embassy
‘Statushouders moeten zo snel mogelijk productief worden op de arbeidsmarkt’
Op zichzelf kunnen we deze vaststelling toejuichen. We weten dat nieuwkomers in Nederland zelf ook graag aan het werk willen. We zien echter in het Platform Nieuwkomers en Werk dat obstakels om aan de slag te gaan zich voornamelijk ook bevinden aan de kant van werkgevers (onbekend maakt onbemind), wet- en regelgeving (ingewikkelde BIG registratieprocedure) en voorzieningen (beperkte mogelijkheden om te werken of de taal te leren vanuit de opvang). De vraag is dus welke concrete maatregelen er genomen worden om te zorgen dat nieuwkomers snel aan het werk kunnen gaan. Er zijn voorzieningen nodig voor begeleiding naar werk, onderwijs en taalontwikkeling, zodat nieuwkomers bij voorkeur met een gerichte match van vraag en aanbod aan de slag kunnen. Met oog op versoberde opvang en dreigende financiële tekorten bij gemeenten is de vraag hoe het kabinet deze doelstelling gaat behalen. Gelukkig zien we op lokaal niveau dat steeds meer gemeenten de beweging aan het maken zijn om wel meer te bieden in de opvang.
‘Het kabinet blijft zich inzetten om de duurzame arbeidsparticipatie verhogen’
Een van de middelen waar het kabinet zich toe wendt, is de focus op het aanspreken van onbenut arbeidspotentieel. Uit de cijfers van het CBS blijkt dat er veel onbenut arbeidspotentieel is onder nieuwkomers. In het regeerakkoord wordt hier niets over gezegd, al stelde het kabinet eerder vast dat statushouders zo snel mogelijk productief moeten zijn op de arbeidsmarkt. Tevens zet het kabinet in op de verdere ontwikkeling van sectorale ontwikkelpaden, zoals al is gedaan in de kinderopvang en nu ook in de zorg. Zo'n sectorspecifieke aanpak komt overeen met onze ervaringen binnen het Platform Nieuwkomers & Werk om nieuwkomers vanaf dag één al perspectief te bieden op wat er mogelijk is in de sector waar ze al ervaring hebben opgedaan in land van herkomst.
‘Desondanks ligt er een prognose van een onbeheersbaar arbeidsmarkttekort van bijna 200.000 medewerkers in zorg en welzijn in 2033.’
Als het aan het kabinet ligt zullen de tekorten in de zorg moeten worden aangevuld vanuit de mensen die nu al in de zorg werken en de natuurlijke aanwas. Hoe er wordt ingezet op het vergroten van natuurlijke aanwas blijft gissen. Punt blijft dat er tot op heden onvoldoende trajecten zijn om buitenlandse zorgprofessionals in Nederland in de zorg te laten werken, en de BIG registratie een te lang en onzeker proces is. Om die natuurlijke aanwas te verhogen is het ons niet meer dan logisch dat er wordt ingezet op onbenut arbeidspotentieel in de zorg. Er zitten immers nog te veel nieuwkomers met een zorgachtergrond aan de kant.
‘We gaan aan de slag met gelijke kansen voor iedereen [...] Dit geldt ook voor het sneller aan werk helpen van nieuwkomers (gezinsmigranten, statushouders en asielzoekers).’
Uit recente onderzoeken, waaronder van Regioplan, blijkt dat het al jarenlang structureel moeilijk is voor asielzoekers om aan het werk te gaan. Het rechterlijk schrappen van de 24-wekeneis heeft hier iets van verlichting geboden. Alsnog dient een werkgever een tewerkstellingsvergunning aan te vragen, kennen opvanglocaties vaak nauwelijks voorzieningen voor de begeleiding naar werk en is er te weinig oog voor randvoorwaarden om goed te kunnen werken (stabiele leefomgeving, reiskostenvergoeding etc.). Het kabinet spreekt zich echter expliciet uit dat ook asielzoekers sneller moeten kunnen werken. Mits hier de juiste voorzieningen voor worden getroffen, weten we dat veel nieuwkomers in de opvang staan te trappelen om aan de slag te gaan.
Concluderend, staan er enkele zinsneden in het regeerakkoord waaruit juist de ambitie blijkt dat nieuwkomers sneller (en goed gematcht) aan het werk kunnen gaan. De vraag is wat hiervan in de praktijk terechtkomt, wanneer andere maatregelen die het kabinet voorstelt, de randvoorwaarden voor betekenisvolle en snelle participatie juist verder afbreken. Zoals een versoberde opvang, uitgestelde gezinshereniging en opgeschorte verblijfsvergunningen. Zo kan er wel geroepen worden dat nieuwkomers moeten werken, maar werken we dan wel aan de randvoorwaarden om mensen volwaardig mee te laten doen op de arbeidsmarkt?
Auteur: Pepijn Tielens, Open Embassy, partner van het Platform Nieuwkomers & Werk.
Bron: Regioplan Belemmeringen asielzoekers bij het toetreden tot de arbeidsmarkt.
