TaxShift

Belastingen vormen één van de belangrijkste economische prikkels m.b.t. ondernemen, werken en consumeren. Het huidige belastingstelsel staat echter een toekomstbestendige en veerkrachtige economie in de weg. Projecten onder het TaxShift initiatief pleiten voor een herziening van het belastingsysteem en een verschuiving van belastingen ten behoeven van een inclusieve en duurzame economie. Zo kunnen Nederlandse én Europese regeringen het belastingsysteem beter laten aansluiten op de uitdagingen van onze tijd.   

Projectdoel

Met onze projectpartner The Ex’tax Project (hierna Ex’tax) werken we sinds 2019 aan belastinghervorming voor een inclusieve en duurzame economie. Deze systemische verandering is gericht op de verschuiving van lasten op arbeid naar lasten op (schaarse) natuurlijke hulpbronnen en vervuiling. De fiscale interventie brengt balans tussen mens, werk, economie en onze natuurlijke leefomgeving.  

Om de bewijslast voor het initiatief kracht bij te zetten is gekeken naar de belastingen in Nederland, Europa, Europese lidstaten en de Nederlandse bouw.  

Projectaanpak 

Ex’tax onderzoekt als onafhankelijke denktank sinds 2009 de mogelijkheden om belastingen in lijn te brengen met de doelen van een circulaire en inclusieve economie. Ze werken daarin samen met bedrijfsleven, overheden, de 4 grote belastingkantoren, adviseurs en de maatschappelijke sector in Nederland en daarbuiten. Verschillende andere organisaties werken mee aan de Tax-shift. Zo is de berekening voor de bouwsector uitgevoerd door Copper8 en Arcadis. 

In de afgelopen 3 jaar zijn de Ex’tax principes en rekenmethode verder onderzocht, getest en verspreid. Bijvoorbeeld door de fiscale situatie door te rekenen in Nederland en Europa, aanbevelingen te formuleren voor Nederlands en Europees beleid en bouwprojecten door te rekenen. Het initiatief is in Nederland en Europa niet meer weg te denken en heeft veel aanzien verworven.  

“We moeten ons belastingstelsel omvormen van een barrière naar een basis voor duurzame groei en banen. Belastingen geven nu de verkeerde prikkels door arbeid duur te maken en schadelijke vervuiling onbelast te laten. Deze studie laat zien dat Nederland haar circulaire ambities waar kan maken en de arbeidsmarkt een impuls kan geven door niet méér maar slimmer belasting heffen.”  

– Femke Groothuis 

Projectresultaten

2022-2023:  Belastinghervorming voor de Nederlandse bouwsector 

Met projectpartners Copper8 en Arcadis hebben in 2022 gekeken naar een sector waarin krapte op de arbeidsmarkt én schaarse grondstoffen dagelijks voelbaar is. Voor bedrijven speelt een gefundeerde business case een belangrijke rol in het draagvlak en consequenties voor de belastingverschuiving. Een aantal bouwbedrijven hebben daarom data verzameld en gedeeld, waaronder een aantal paviljoens op de Floriade. Hieruit volgt dat de belastingverschuiving het mogelijk maakt om doelstellingen rondom innovatieve en circulaire bouwprojecten te kunnen behalen. De resultaten zijn gelanceerd tijdens de Week van de Circulaire Economie in 2023. 

2021-2022: EU Tax-shift rapport en belastinghervorming voor 25 Europese lidstaten  

In juni 2022 is het Europese Tax-shift rapport gepresenteerd tijdens de conferentie van Accountancy Europe en kort erna tijdens de Green Week van de Europese Commissie. In augustus 2022 werd op het Tax Symposium van de EU het rapport besproken door verschillende ministers van financiën in het onderdeel ‘Tax Mix of the Future’. In Ex’tax heeft al invloed gehad op het regeerakkoord en begroting. Dat leidde tot een miljoenennota 2023 met daarin taxshift maatregelen die ook in het Deltaplan werden aanbevolen. Vervolgens is in december 2022 een motie aangenomen door de Eerste kamer om de aanbevelingen van The Ex’tax project te onderzoeken voor het Nederlandse belastingstelsel:  

2020-2021: Lancering Deltaplan Belastingen Nederland  

 Op 1 februari 2021 heeft Femke Groothuis, de oprichter van Ex’tax, het Nederlandse rapport en de eindconclusies overhandigd aan de staatssecretaris van Financiën, Hans Vijlbrief, tijdens de Nationale Conferentie Circulaire Economie. Een taxshift leidt tot €23 miljard aan financiële ruimte voor huishoudens én werkgevers; een stijging van BBP met 2,4% en arbeidsdeelname met 2,6%. Daarnaast kan het CO2-emissies terugdringen en grondstofgebruik verminderen. Duurzame bedrijfsmodellen worden rendabel en doelstellingen rondom energietransitie en circulaire economie worden haalbaar. 

Foto: Anna van Kooij